- Behoud en bescherming cultuurhistorisch erfgoed, waardevolle natuur en een prettige leefomgeving
Wij hechten er veel belang aan om de prachtige en karakteristieke buitengebieden van de Lopikerwaard te behouden maar tevens te versterken. Graag willen wij met de gemeentes meedenken in een overleg over het, recent veelbesproken, bouwen buiten de rode contouren en de grootschalige energieopwekking in het buitengebied. Waar ziet de WBL de cultuurhistorische waarden in het geding komen en welke kansen liggen er wel?
De groene randen met bomen, het zicht op de Hollandse akkers, de Lek en de Hollandsche IJssel: de natuurwaarde hiervan en de invloed op de bebouwde kom is hoog. Het is belangrijk om dit kenmerk bij de ruimtelijke ontwikkelingen mee te nemen in de omgevingsvisie. Het moet niet alleen gezien worden als buitengebied maar als landschap dat onlosmakelijk verbonden is met de woonkernen en dat de waarde van de dorpen en steden in de Lopikerwaard versterkt.
Het stroomgebied van de Kromme IJssel en de Hollandse IJssel zijn cultuurhistorisch zeer waardevol. Het is de laatste resterende 5 % blokverkaveling in de Lopikerwaard. In 900 door de Franken aangelegd nog vóór de grote cope ontginning in 1100. De WBL zet zich in samenwerking met de Historische Kring en B&W in voor behoud van deze gebieden en bescherming hiervan. O.a. door toekennen NNN-status, voor behoud natuur, of aanvragen van hoge cultuurhistorische waarde, beide effectief in de strijd tegen aantasting van het landschap.
- Behoud en versterking van het buitengebied
De WBL wil zich ervoor inzetten dat gemeentes en provincie ruimere mogelijkheden bieden in het buitengebied. Kwaliteit en leefbaarheid van het platteland kunnen zo versterkt worden door de vitaliteit te bevorderen. O.a. door een ruimere regeling voor het splitsen van woningen en historische huisstallen naar meerdere wooneenheden. Of de mogelijkheid voor het oprichten van (tijdelijke) tiny houses op een lege kavel i.p.v. slechts één nieuw te bouwen villa. Uiteraard wel met behoud van het ensemble, uitstraling en zichtlijnen. Zo kunnen meer mensen, ouderen, maar ook jongeren of jonge gezinnen, genieten van het buitengebied, met onderling contact en zorg voor elkaar. Het bijbehorende agrarisch land kan dan ingericht worden als eigen voedselvoorziening en/of lokale voedselvoorziening, natuur, recreatie, biodiversiteit en wateropslag. Grootschalige energieopwekking in het buitengebied is een bedreiging voor de leefbaarheid.
Inzetten op het faciliteren van zonnepanelen op boerendaken en kleine windmolentjes bij de boerderijen verbetert de economische positie van het buitengebied en voorkomt industrialisering van het landschap.
- Energietransitie
Zonne-energiecentrales op landbouwgrond, water en in natuurgebieden moet vermeden worden. Het is van belang om maximaal in te zetten op oplossingen in het stedelijk gebied, voordat voor de gemakkelijke weg van de zonnepanelen in de wei wordt gekozen. Landschap is niet oneindig beschikbaar. Voor grondeigenaren is het nu té aantrekkelijk om grond te verkopen voor verstedelijking. Grond is niet alleen vastgoed maar ook een publiek goed. Zonnepanelen vormen een industriële laag in het landschap, vergelijkbaar met glastuinbouw. Ze belemmeren de gewenste transitie in de landbouw, jagen grondprijzen op, hebben forse ecologische nadelen en tasten de belevingswaarde aan. Inzet is gemeentes en provincie te laten ondersteunen en faciliteren van maximale benutting van grote daken (o.a. van boerenbedrijven en industriegebieden) en eventuele kleine, landschapsvriendelijke, windmolens bij boerenbedrijven.
- Landbouw
Onze landbouw stuit op kritische grenzen en dit gaat ten koste van het landschap, de bodemkwaliteit, de biodiversiteit en de volksgezondheid. Landbouwgronden worden steeds belangrijker, er is een grote opgave voor de (lokale) voedselvoorziening. Landbouw zal nog meer gecombineerd moeten worden met natuur voor betere biodiversiteit en waterberging (droogte, zeespiegelstijging), de natuurinclusieve landbouw. Vasthouden van zoet water moet benut worden als kwaliteitsimpuls, mogelijk gecombineerd met waterrecreatie voor de kinderen, waar nu zeker rond IJsselstein, Benschop en Montfoort een tekort aan is.
Hoge landschapskwaliteit moet een randvoorwaarde zijn voor de landbouw. Bepaal eerst de gewenste kwaliteit van het landschap en neem die als randvoorwaarde voor het bepalen van de productieruimte voor de landbouw. Veel boeren willen wel overstappen naar biologische of duurzame bedrijfsvoering, maar vaak is dit financieel nog niet haalbaar. Hiervoor zou een overgangsfonds ingesteld kunnen worden dat helpt de kloof te overbruggen in overleg met de boeren.
- Verbeteren flora en fauna
In het verbeteren van de biodiversiteit spelen gemeenten en provincie als beheerders van veel openbaar groen een belangrijke rol. Zij zouden moeten streven naar volledig ecologisch beheer binnen een redelijke termijn. Ook de aanplant van inheemse bomen, houtwallen, houtsingels en bloemenrijke bermen en groenstroken verdient een stevige impuls. Binnen zowel als buiten de bebouwde kom.
Erven staan bijna overal in een lintbebouwing, wat de specifieke biodiversiteit van de erven extra kwetsbaar maakt. Daarom is het belangrijk om bewoners van erven te stimuleren hun erven te vergroenen en houtwallen en houtsingels terug te brengen in het landschap. Er komen nog weidevogels voor in de Lopikerwaard maar de aantallen lopen terug. Alle maatregelen die nodig zijn voor het behoud van de weidevogels verdienen ondersteuning.
Water is een groot goed in de polder, onmisbaar voor plant en dier. In de steeds droger wordende zomers is er een grote vraag naar water en bij hoosbuien houden we graag droge voeten. Tevens heeft het verlagen van het waterpeil veel gevolgen voor het milieu en de leefbaarheid. Aanpassingen in het waterbeheer zijn noodzakelijk en dienen op de voet gevolgd te worden. Zij bieden een kans voor de verbetering van de biodiversiteit.
Heel veel sloten in de Lopikerwaard worden ieder najaar “geschoond” om de waterdoorstroming te garanderen. Daarbij wordt het milieu ter plaatse telkens weer ernstig verstoord. Proefprojecten om het anders te doen worden ondersteund in samenwerking met HDSR.
